30 نکته کلیدی در برخورد با بی انضباطی دانش آموزان برای معلمان حرفه ای .
معلمانی به « تنبیه » معتقدند که آگاه نیستند با رفتارشان مثبت شان می توانند فراگیران را « متنبه » کنند.
« معلمی که تدبیر دارد ، تنبیه ندارد . »
- قبل از هر اقدامی ، باید بررسی شود که آیا قوانین و مقررات انضباطی برای فراگیران مشخص و تبیین شده است ؟ چه بسا بی انضباطی دانش آموزان به خاطر بی اطلاعی یا فراموشی فراگیران از مسائل انضباطی باشد . بنابراین مسئولین مدرسه باید این مقررات را برای فراگیران شفاف و هر از گاهی با بیانی مناسب یاد آوری کنند.
- این مقررات را در جای مناسبی ، با خطی زیبا ، نصب و در معرض دید فراگیران قرار دهند .
- در صورتی که مقررات انضباطی به کمک فراگیران و با مشورت آنان تدوین شود ، ضمانت اجرایی آن بیشتر خواهد بود .
برای مثال :
- بچه ها برای حضور به موقع در برنامه ی صبحگاه چه پیشنهاداتی دارید ؟
- برای برنامه ریزی برنامه ی صبحگاهی یا کتابخانه یا … چه نظراتی دارید ؟
- برای حفظ نکات ایمنی یا بهداشتی مدرسه چه پیشنهاداتی دارید ؟
- در صورت بروز هر نوع بی انضباطی در فراگیران ، مهم ترین مسئله علت یابی یا چرایی آن است .
به طور کلی عواملی که در بروز و تقویت بی انضباطی در مدرسه مؤثر است . عبارتست از :
- عوامل مربوط به فراگیر : وضعیت جسمی و سلامتی او ، میزان اطلاعات و آموخته های قبلی او ، علاقه و رغبت او به درس و مدرسه ، قدرت درک و فهم مطالب درسی و …
- عوامل مربوط به خانواده ی فراگیر: نوع ارتباط والدین با یکدیگر و فرزندان ( جوّ خانوادگی )
میزان تحصیلات و شغل والدین ، محل سکونت ، شرایط اقتصادی خانواده و …
- عوامل مربوط به جوّ مدرسه : نوع سبک مدیریت مدرسه ، نوع ارتباط مدیر با معلمان و والدین ، نوع ارتباط معلمان با فراگیران و والدین و …
- عوامل مربوط به معلم مدرسه : میزان اطلاعات و معلومات معلم ، سطح تحصیلات ، تجربه و سابقه ی تدریس ، میزان تسلط بر مطالب درسی ، آشنایی با جدید ترین شیوه های تدریس ، نوع برخورد با فراگیران ، میزان علاقه به تدریس و …
- عوامل مربوط به دوستان فراگیر : نوع شخصیت آنان ، علایق و رغبت ها ، سطح آرزوها ، میزان همکاری و مشارکت آنان در فعالیت های گروهی و …
- عوامل مربوط به موضوع درسی : میزان انطباق مطالب با نیازها و علایق فراگیران ، کاربردی بودن آن ، ارتباط منطقی مطالب با یکدیگر ، مشکل یا آسانی آن و …
- عوامل مربوط به جامعه : نوع نگرش رهبران و مسئولین جامعه به علم و علم آموزی ، میزان سرمایه گذاری برای مدارس و معلمان ، تعداد کتابخانه های شهر و …
- معلم در برخورد با « بی انضباطی و رفتارهای غلط » فراگیران ، گام های زیر را به ترتیب طی کند :
- الف)در ابتدا ، آن رفتارها را نادیده بگیرد . ( چشم پوشی ، اغماض ، تغافل )
- ب ) در صورت ادامه ی رفتار غلط ، به صورت « غیر مستقیم و کلامی » با این فراگیران رفتار کند . بدون این که به آنان نگاه کند . به عنوان نمونه :
- مکث کردن ( سکوت کردن )
- دست زدن
- دست خود را بالا گرفتن
- قلم را به میز یا تابلو زدن
- به صورت « غیر مستقیم و کلامی » با فراگیران بی انضباط ، برخورد کند بدون این که به آنان نگاه کند .
- بچه ها ( عزیزان ) توجه کنید . √ دقت … √لطفاً
- بچه ها ( عزیزان ) دقت کنید . √ عزیزانم … √ با من باشید …
- د) به صورت « غیر کلامی و مستقیم » با فراگیران بی انضباط رفتار کند .
- فاصله ی فیزیکی را کم کردن
- با نگاه کردن
- با اشاره
- بالای سرآنان رفتن
- به صورت « کلامی و مستقیم » با این فراگیران برخورد نماید .
- بچه ها دقت کنید .
- عزیزان توجه کنید
- آقا جان / خانم عزیز ، دقت کن .
- پسرم / دخترم ، توجه کن .
- جای این فراگیران را در کلاس تغییر دهد . در این را هبرد معلم با آنان به صورت خصوصی صحبت کند و علت جابه جا کردن را برای آنان روشن کند . به عبارت دیگر ، آنان تغییر جای خود را با اختیار و رضایت بپذیرند .
- نافذترین شیوه برای برخورد با بی انضباطی دانش آموزان این است که معلم در خارج از کلاس ، به صورت خصوصی و فردی با آنان در مورد رفتارشان صحبت کند و علت رفتار آنان را جویا شود . این راهبرد از نظر روانی بسیار مؤثر است و موجب اصلاح رفتار فراگیران می شود .
به عنوان نمونه ، در گفتگو ، معلم بیان کند :
- دو سه نوبت است که به نظر می رسد در کلاس نیستی !؟ هستی !؟
- دو سه جلسه است که به نظر می رسد به کلاس توجه نداری !؟ مشکلی پیش آمده !؟
- معلم تذکرات و جملات خود را به گونه ای مطرح کند که خودش را نیز در عرصه ی خطاب قرار دهد . مثلاً :
- « بچه ها ( عزیزان ) می خواهیم امروز با این موضوع آشنا شویم . » به جای این که بیان کند : « می خواهیم امروز شما را با این موضوع آشنا کنم .»
- « بیایید با هم گوش کنیم ( توجه کنیم ) . » به جای این که بیان کند : « بچه ها ، گوش کنید . توجه کنید ».
- معلم هر از گاهی تذکرات خود را به صورت جملات ناقص بیان کند . اثر روانی این نوع کلام بیشتر و عمیق تر است . به عنوان نمونه :
- « دقت …» ( به جای این که بگوید « دقت کنید » )
- « توجه …» ( به جای این که بگوید « توجه کنید » )
اگه می خواید با مقالات بیشتر درباره ی ظرافت های معلمی آشنا شوید . توصیه می کنم حتماً مقاله اقدامات معلم در راستای فعالیت های گروهی دانش آموزان ( فراگیران) را مطالعه کنید.
